POWIAT PARCZEWSKI portal informacyjny - KAPLICZKI W POWIECIE - strona w budowie

Kapliczki rys historyczny

Kapliczka – to niewielka budowla kultowa, wznoszona przy drogach lub rozdrożach w celach wotywnych, dziękczynnych, obrzędowych itp., w najprostszej formie drewniana skrzynka z obrazem lub rzeźbą – w wersji chrześcijańskiej świątkiem Jezusa, Matki Bożej lub świętego, w wersji rodzimowierczej bóstwa lub przodków. Na ogół mijamy je obojętnie, nie zastanawiamy się nad tym, dlaczego i kto je postawił. Tymczasem każdy przydrożny krzyż czy kapliczka ma własną historię i swego fundatora. Stawiane były w dowód wdzięczności za doznane łaski i dla upamiętnienia ważnych wydarzeń w życiu majętnego fundatora. Wznoszono je też w określonej intencji. Nie lokalizowano ich w miejscach przypadkowych – najczęściej na rozstajach dróg, przy dawnych szlakach drogowych.

Kapliczki  zgodnie z zapisami miały chronić przed chorobą, pożarem i powodzią. Powstawały przeważnie w wieku XIX – w latach wojen, głodów i epidemii, które co jakiś czas dziesiątkowały ludność. Kapliczki spełniały ważną funkcję kultową, nie tylko w tych wsiach, w których brakowało kościołów. Przy kapliczkach gromadzono się na nabożeństwa majowe, śpiewano pieśni religijne i odprawiano msze. Stąd wyruszały procesje święcenia pól, czy pokarmów w Wielką Sobotę, niektóre obrzędu kultywowane są również obecnie.

Kapliczki Powiatu Parczewskiego

Kapliczki i krzyże przydrożne stanowią nieodłączny element krajobrazu Powiatu Parczewskiego. Są jej bogactwem i przejawem ludowej pobożności i religijności. Stanowią cząstkę dziedzictwa kulturowego w każdej z 7 gmin powiatu. Kapliczki mają mniej lub bardziej wyszukaną formę. Najczęściej występują w postaci kamiennych słupów zwieńczonych figurą Matki Boskiej lub w formie murowanych słupów z wnękami na gipsowe figurki i obrazki z wizerunkami świętych. Niezwykle okazale prezentuje się kilka kapliczek, które mają postać murowanych domków, z wewnętrznymi ołtarzami i obrazami na ścianach. Kapliczki szczególnie malowniczo wyglądają w maju, kiedy zbierają się przy nich wierni, by odśpiewać pieśni religijne lub odprawić nabożeństwo majowe. Charakterystyczne są miniaturowe kapliczki skrzynkowe, umieszczane na pniach drzew i na drewnianych lub betonowych słupkach – wykonane w formie szafek pokrytych dwuspadowym daszkiem. Na ogół nie posiadają specjalnego zdobnictwa. W środku,   umieszczane są obrazki i figurki Matki Boskiej lub Chrystusa np. w Gminie Siemień czy na skraju Parczewa.

Do dziś zachowała się tradycja budowy krzyży i kapliczek przydrożnych. Powstają na prywatnych posesjach, w bezpośrednim sąsiedztwie domów lub w miejscach ogólnie dostępnych. To przejaw wiary i szacunku dla przodków, ale także pozostawienia potomnym śladu po czasach dzisiejszych. Krzyże i kapliczki przydrożne na terenie gminy Tomice, to cenne zabytki kultury stanowiące wielkie osiągnięcie ludowej sztuki sakralnej. Wymagają szczegółowej inwentaryzacji, fachowego opisu, prac konserwatorskich oraz wpisania większości z nich do gminnej ewidencji zabytków.

Gmina Dębowa Kłoda

 Bednarzówka

• Kapliczka drewniana

Chmielów

• Figura Jana Nepomucena w Chmielowie

 Lubiczyn

• Kapliczka drewniana

Makoszka

• Kapliczka przy gościńcu w Makoszce

Gościniec z Parczewa do Ostrowa

• Kapliczka ze św. Antonim - Gościniec z Parczewa do Ostrowa

FOT: Piotr Antoniewski

Gmina Jabłoń

 Jabłoń

 

• Kapliczka z 1929 r. – Najstarsza istniejąca kapliczka w Jabłoniu, w zamierzeniu budowniczych mająca dawać otuchy i siły rolnikom w pracy. Stojąca przy drodze na łąki i pola. Podczas okupacji pod kapliczką partyzanci mieli miejsce ukrywania broni.
  • Klonowa 50, Jabłoń
• Kapliczka Matki Boskiej – pierwotne miejsce pod budowę kościoła. Wybudowana prawdopodobnie za czasów Tomasza hr. Zamoyskiego. Figurę Matki Boskiej sprowadzono ze znanej Warszawskiej firmy Pawła Bitschana. Można przypuszczać, że było to ok. 1900r.
  • Tadeusza Kościuszki / ul. Jadwigi Tokarskiej – przy zatoczce autobusowej
• Kapliczka z figurą Matki Boskiej –Ufundowana i wybudowana w 2019 r. przez mieszkańców Jabłonia,
  • Jaśminowa – za sklepem Slawex
• Kapliczka różańcowa – miejsce w którym spotykają się mieszkańcy aby odmawiać tzw. Majowe, Czerwcowe i Różaniec.
  • Polna – skrzyżowaniu z ul. Zieloną

Dawidy

 

• Kapliczka w Dawidach – Kapliczka wybudowana w 1949r. z materiałów które pozostały z budowy szkoły. Budowniczym był Zygmunt Trus. Przy tej kapliczce społeczność Dawidów odprawiała nabożeństwa majowe w czasie kiedy nie było dużej kaplicy.
  • Przy kaplicy krzyż z 2002r, na pamiątkę misji świętych i ewangelizacji wsi Dawidy.
  • Miejsce: skrzyżowanie w centrum wsi.
• Drewniana Kapliczka z obrazkiem Matki Boskiej z Woli Gułowskiej, patronki żołnierzy września 1939 r. Wewnątrz kapliczki znajduje się historia związana z jej powstaniem.
  • Miejsce – las Praborek.
  • Kapliczka znajduje się administracyjnie do Gminy Wisznice lecz bardzo ściśle graniczy z Gmina Jabłoń. Z tą kapliczką wiąże się piękna i ważna historia opisana przez śp. Ks. Stanisława Dzyra z Dawidów – (opis w załączeniu)

 

Gęś

 

• Przydrożna kapliczka z I połowy XIX w. z rzeźbą św. Jana Nepomucena
• Kapliczka z rzeźbą św. Antoniego - Wybudowana w 1903r. Odnowiona w 2019r. przez mieszkańców Gęsi. Upamiętniająca śmierć  mieszkańca Gęsi w skutek porażenia piorunem.
  • Znajduje się obok domu z numerem 128
• Kapliczka z figurką Matki Boskiej z 1949 r.
  • Znajduje się na skrzyżowaniu obok domu z numerem

 

Kudry

 

• Kapliczka znajdująca się z centrum wsi z 17 VI 1954r. Kapliczka wybudowana w 1954r.  Fundatorem kapliczki był  Jan Trubaj. Kapliczka była posadowiona na posesji fundatora.
  • Znajduje się przy głównej drodze w Kudrach. W okolicach domu o numerze 25

 

Puchowa Góra

 

• Przydrożna kapliczka z wizerunkiem Jezusa Miłosiernego.
  • Znajduje się przy głównej drodze w okolicach domu o numerze 21

 

Wantopol

• Kapliczka ufundowana w prywatnej intencji przez Jana Syryjczyka z Wantopola
  • Znajduje się przy głównej drodze w Wantopolu. Obok dom z numerem 28.

 Foto: Katarzyna Matczuk

 

Gmina Milanów

Kopina

• Figura w centrum Kopiny
• Kapliczka przy posesji
• Przydrożna kapliczka za dworkiem

Mogiłki

• Kapliczka przy posesji
• Kapliczka przydomowa

Rudno III

• Kapliczka przydrożna

Rudzieniec

• Kapliczka na dębie
• Kapliczka na uschniętej sośnie
• Kapliczka

Zieleniec

• Kapliczka w centrum Zieleńca
• Kapliczka przydomowa

Foto: Gminny Ośrodek Kultury w Milanowie, autor: Jacek Pogorzelec

 

Parczew

Buradów

• Kapliczka w Buradowie, Kapliczka patrona chorych i cierpiących. Przedstawia ona zakonnika z kapturem trzymającego na ręce dzieciątko Jezus.

Jasionka

• Kapliczka w Jasionce I, przydrożna, murowana wzniesiona (wg mieszkańców) w XVIII/XIX w., poświęcona św. Janowi Nepomucenowi – patronowi szczęśliwej przeprawy przez wodę.

 Laski

• Kapliczka w Laskach

Przewłoka

• Kapliczka w Przewłoce. Najstarszy zabytek wsi - kapliczka przydrożna św. Józefa wzniesiona w XVIII-XIX w.
• Figura Marki Boskiej - Welin
• Kapliczka przydrożna – Mariampol

 Sowin

• Kapliczka w  Sowinie

 Wierzbówka

• Kapliczka w Wierzbówce - Lipowa 10
• Kapliczka w Wierzbówce - Lipowa 31a

Zaniówka

• Kapliczka przydrożna w Zaniówce

 

 

Gmina Podedwórze

• Kapliczka z figurą Chrystusa Frasobliwego z 1646 r. zlokalizowana w centrum Podedwórza

 

Gmina Siemień

Glinny Stok

• kapliczka z figurą Matki Bożej w Glinnym Stoku

 

Juliopol

• kapliczka w Juliopolu

 

Siemień

• kapliczka słupowa w Siemieniu
• Kapliczka, Święty Jan Nepomucen w Siemieniu

 

Gmina Sosnowica

Izabelin

• Kapliczka w Izabelinie

Lejno

• Kapliczka w Lejnie

Czołoma

• Murowana z kamienia śródleśna kapliczka , Czołoma

Stary Orzechów

• Kapliczka Św. Nepomucena w Starym Orzechowie
• Kapliczka przydrożna w Starym Orzechowie
• Kapliczka św. Jana Gwalberta – patrona leśników  

Sosnowica Lasek

• Figurka Matki Boskiej w Parku Leśnym, Sosnowica Lasek

FOT: Gminny Ośrodek Kultury w Sosnowicy, autor: Stanisław Waszkiewicz

Autor: Wydział Edukacji i Spraw Społecznych